Er mag geen twijfel over bestaan: we hebben tegenwoordig met een epidemie aan schildklieraandoeningen te maken, zelfs vaak zonder dat we het weten. De gemiddelde huisarts lijkt er helaas ook niet op uit te zijn om de schildklieraandoening bij de patiëntin kaart te brengen om een gepaste behandeling te geven. Sterker nog, veel artsen weten de uitslagen van een schildkliertest niet eens juist te interpreteren. Een lage T3 waarde, Reverse T3, hyperthyreoïdie of de Ziekte van Graves.….voor de meeste termen moeten zelfs de huisartsen de boeken in om een ‘protocolletje’ te achterhalen. Hoe zat het ook al weer?
Vrouwen lijken het vaakst last te hebben van schildklieraandoeningen. Wanneer zij dan bij de huisarts komen, laat deze vaak een bloedonderzoek doen waarbij de TSH (Thyroid Stimulating Hormone) wordt gemeten. Wanneer deze waarde niet teveel afwijkt, concluderen zij dat er niets aan de hand is (ofwel, dan weten ze het niet) en zoeken ze niet verder.
De TSH-waarde is slechts een deel van de puzzel. Er moeten namelijk voor veruit de meeste schildklierklachten meerdere waarden in kaart worden gebracht om überhaupt een afwijking te kunnen constateren en dus een goede behandelmethode te kunnen samenstellen.
Hoewel ikzelf geen arts ben en ook geen gediplomeerd therapeut of behandelaar, kan ik je verzekeren dat de gemiddelde huisarts een grove steek laat vallen wanneer hij of zij schildklierhormoon gaat voorschrijven op basis van een onvolledig bloedonderzoek. Compleet onverantwoord en in veel gevallen doet een dergelijke behandeling op de lange termijn meer kwaad dan goed.
Wanneer de TSH-waarde geen afwijkingen vertoont, de T4 een normale waarde heeft, maar als er wel sprake is van een lage T3 schildklierhormoonwaarde, dan beschik je over meer data om een succesvolle behandeling te starten.
Basiskennis over de schildklierhormonen TSH, T4 en een lage T3
De hypothalamus is een klein orgaantje in de hersenen die de dirigentenrol op zich neemt. Zonder de hypothalamus wordt de hele schildklier-as niet aangestuurd. De hypothalamus controleert voortdurend hoeveel schildklierhormoon er in ons bloed circuleert en produceert TRH, ofwel thyreotropin releasing hormone. Deze TRH spreekt indien nodig de hypofyse aan, een ander orgaantje in de hersenen dat de schildklier voorziet van TSH. Deze TSH zet de schildklier aan om T4 (thyroxine) en T3 (tri-joodthyronine) aan te maken. De schildklier produceert aanzienlijk meer T4 dan T3.
Deze vrije T3 (FT3) is ongeveer vijf maal biologisch actiever dan T4. De T3 draagt dan ook zorg voor de meeste functies die door de schildklier worden aangestuurd. Het kritische punt waar het dan ook vrijwel altijd om gaat bij een lage T3 schildklierhormoon waarde, is de omzetting van de T4 in de actieve vorm T3.
De omzetting van T4 in T3 wordt gedaan door het enzym deiodinase, waarvan er drie types bestaan, namelijk D1, D2 en D3. Deze omzetting vindt plaats in verschillende organen zoals de skeletspieren, de darmen, de hersenen, de schildklier zelf en voornamelijk in de lever.
In sommige gevallen wordt T4 omgezet in Reverse T3 (RT3), de inactieve vorm van T3. Het D3 enzym zorgt dat deze inactieve vorm in de lever wordt geproduceerd, zodat er toch voldoende T3 blijft circuleren door het lichaam.
De schildklierhormonen circuleren door het lichaam op zogenaamde transporteiwitten, genaamd TBG (thyroxine-binding globuline). Zolang de schildklierhormonen gekoppeld zijn aan deze transporteiwitten, zijn ze inactief.
Je ziet dat het gehele schildklierenorkest vrij complex is, zeker als je nagaat dat ik dit in Jip en Janneke-taal uitleg. Met deze theorie gaan we verder om te kijken welke factoren een lage T3 schildklierhormoon waarde kunnen veroorzaken, met de daarmee gepaard gaande klachten.
Inhoud
- Mogelijke oorzaken lage T3 waarde
- Selenium, jodium en vitamine D
Mogelijke oorzaken lage T3 waarde
Belasting van de lever
De lever is een voorname producent (in feite omzetter) van het actieve schildklierhormoon T3. Wanneer de lever chronisch is belast door een ongezonde leefstijl, toxische belasting, maar ook ingehouden woede (wat heb je op je lever?), dan gaat deze op een lager niveau functioneren. Kortom, de ontgiftende werking van de lever functioneert trager en ook de omzetting van T4 naar de actieve T3 verloopt trager. Gevolg: symptomen van een lage T3 waarde, zoals een droge huid, koude handen en voeten, breekbaar, dun haar, moeite met afvallen en de lijst is lang, heel lang….
Bijnieruitputting
Het is bekend dat chronische stress een desastreuze uitwerking heeft op zowel de bijnieren als op de schildklier. Langdurige blootstelling aan stress veroorzaakt een overproductie van cortisol, waardoor een verhoogde ontstekingsgevoeligheid ontstaat in het gehele lichaam. Een verhoogde cortisol veroorzaakt tevens een lagere omzetting van T4 in het actieve T3 schildklierhormoon. Daarnaast zet het lichaam meer T4 meer om in RT3 dan in vrije T3. Deze onevenwichtigheid zet de rem op alle metabolische processen en veroorzaakt een cascade aan klachten van hypothyreoïdie. Wat in de meeste gevallen niets anders blijkt te zijn dan een lage T3 waarde, die de meeste huisartsen juist NIET laat meten.
Crashdiëten
Crashdiëten zijn zo’n beetje de grootste aanslag die je kan doen op de schildklierfunctie. De schildklier reguleert het metabolisme in het lichaam. Wanneer we plotseling overschakelen op een crashdieet waarbij de calorie-inname wordt geminimaliseerd, onderbreekt de schildklier haar metabolische functie abrupt.
De omzetting van T4 in T3 raakt verstoord, aangezien de lever T4 omzet in Reverse T3 in plaats van vrije T3. Aangezien deze reverse T3 geen enkele metabole functie vervult, valt het metabolisme vrijwel stil. Het lichaam gaat in de ‘bezuinigingsstand’ (de overlevingsmodus) en spreekt als eerste de glycogeenvoorraad in de lever aan voor energie, vervolgens de spiermassa. Wat overblijft zijn de vetjes die vaak pas aangesproken worden als energiebron lang nadat je je crashdieet al hebt opgegeven.
Concluderend kun je wel stellen dat crashdiëten funest zijn voor je metabolisme. Mensen die frequent caloriearme diëten volgen helpen hun schildklierfunctie compleet om zeep met het gevolg dat deze op termijn nauwelijks nog zijn functie vervult.
Oestrogeendominantie
We hebben reeds gezien dat stress en een verhoogde cortisol van negatieve invloed zijn op de schildklierfunctie door verlaging van de omzetting van T4 naar T3. Een neveneffect van hoge cortisol is een accumulatie van oestrogeen in het lichaam, ook wel oestrogeendominantie genoemd. Hierbij is er sprake van een verstoorde verhouding tussen oestrogeen en testosteron/progesteron. Deze overmatige hoeveelheid oestrogeen in het lichaam verhoogt de hoeveelheid TBG (de transporteiwitten voor schildklierhormoon) aanzienlijk. En zoals we hebben gezien zijn alle schildklierhormonen die zijn gekoppeld aan TBG inactief, ofwel oestrogeendominantie zorgt ervoor dat T4 kan niet worden omgezet naar vrije T3.
Progesterontekort
Het is interessant om te zien hoe suppletie met progesteron de verhouding tussen progesteron en oestrogeen herstelt. Hierdoor produceert de lever minder TBG en kan de conversie van T4 in vrije T3 worden hersteld. Lees meer over progesterontekort en hoe je dit kunt oplossen.
Selenium, jodium en vitamine D
Selenium, jodium en vitamine D vormen de gouden driehoek voor een gezonde schildklierfunctie. Vitamine D is een belangrijke vitamine die het immuunsysteem ondersteunt en bij veel mensen met Hashimoto (een auto-immuunaandoening van de schildklier), zie je een tekort aan vitamine D.
Selenium is een sporenelement dat zorgt voor een goede omzetting van T4 in de actieve vorm T3 en is dus absoluut nodig voor een optimale schildklierwerking.
Jodium is een essentieel mineraal voor de schildklier, aangezien het een van de bouwstenen is van schildklierhormonen. Veel mensen hebben een jodiumtekort en dit aantal groeit doordat steeds meer mensen zoutarm en geen brood meer eten om gezondheidsredenen. Hierdoor krijgen zij veel minder gejodeerd zout binnen, met een jodiumtekort tot gevolg. Natuurlijk hoef je geen brood te eten om een jodiumtekort te voorkomen. Lees hier hoe je een jodiumtekort voorkomt.
Wanneer je een tekort aan deze voedingsstoffen vermoedt, kan je overwegen om aanvullend op je eetpatroon een supplement te gebruiken. Ikzelf heb toen ik herstelde van een vertraagde schildklier deze supplementen gebruikt:
Een steengoed en bijzonder leerzaam boek over de schildklier is deze:
